Persian 
English 
آنالیز کانی سنگین
مراحل مختلف آماده سازی و مطالعه نمونه های کانی سنگین:
تعریف نمونه های کانی سنگین:
به طور كلي به كانيهايی که وزن مخصوص آنها بالاتر از وزن مخصوص بروموفرم ( g/cm32.89) است، کانی سنگین گفته می شود. این کانی ها در ساختمان سنگ های مختلف در حد کانی های فرعی (یاaccessory minerals) تجمع پیدا می کنند اما در اثر پدیده های ثانویه مانند تفریق ماگمایی، تزریق محلول های گرمابی (هیدروترمال) و یا پدیده های دگرگونی عیار کانی های سنگین می تواند در حد کانسارهای اقتصادی افزایش یابد.
کانی های سنگین اقتصادی می تواند بصورت رگه-رگچه ای، عدسی های معدنی و یا بصورت کانی های پراکنده (disseminated minerals) در سنگ های میزبان تظاهر پیدا می کنند.
کانی های سنگین دامنه وسيعي از كانيهاي فلزي و غيرفلزي مانند طلا، نقره، جيوه، روتيل و… را شامل می-شوند. با توجه به اهمیت اقتصادي کانی های سنگین، در پي جوييهاي اكتشافي از اين كانيها بسيار استفاده مي شود.
همچنین از مطالعه نمونه های كاني های سنگين مي توان در بسیاری از مسائل زمين شناسي، مانند مطالعات تكتونيكی، جغرافيايي ديرينه و حوضه هاي رسوبي، مطالعه مسیرهای رودخانه اي قدیمی، ارتباط چينه شناختي و انطباق لايه ها استفاده کرد. جدایش کانی های سنگین، مانند زیرکن و مونازیت، همچنین برای مطالعات ژئوکرونولوژی و سن سنجی رادیواکتیو سنگها اهمیت دارد.
1- برداشت نمونه های کانی سنگین
براي مطالعه فراواني كاني هاي سنگين، مي توان از بستر آبراهه هاي قديمي يا از دو طرف رودخانه هاي فعال و يا از تراس های رودخانه ای قدیمی نمونه برداري كرد.
طرز برداشت نمونه ها بدين صورت است كه در هر ايستگاه نمونه برداري، دو جزء نمونه به فواصل 10 تا 20 متري از محلهايي كه در آنجا:
1ـ عيار كاني هاي سنگين بهينه باشد .
2ـ رسوبات شن و ماسه اي به حد كافي ضخيم باشد .
3ـ مقدار گل رسوبات حداقل باشد.
برداشت می شوند. اين نمونه ها بايستي از عمق بين 10 تا40 سانتي متري برداشت شوند. نمونه برداري از رسوبات (ماسه اي) سطح رودخانه (يا آبراهه)، نمي تواند مقدار واقعي كاني هاي سنگين را در اين رسوبات به دست دهد. به اين دليل براي رسيدن به رسوباتي كه مستقيماً روي سنگ بستر قرار دارند بايد چاله هايي حفر شود. بهترين نقطه براي حفر چاله ها جاهايي است كه كناره رود خانه حالت محدب دارد. در اين قسمت ها به علت شيب كم ديواره به راحتي مي توان چاله حفر كرد. همچنين در صورت توسعه حفره ها و فرورفتگيهاي اوليه در سنگ بستر، بعلت تمركز بيشتر كانيهاي سنگين در اين قسمتها، بايد از اين بخش ها نيز نمونه برداري كرد. نمونه اي كه از قسمتهاي مقعر كناره رودخانه یا آبراهه در ديواره هاي پرشيب آن برداشت ميشوند بسيار با اهميت است زيرا مي تواند نشان دهنده وجود ذخاير قديمي باشد. چون اكثر ذرات كاني سنگين زير دو ميليمتر يا زير 10 مش قطر دارند. معمولا مقدار 5 تا 10 ليتر نمونه برداشت مي‌شود كه خود مبين حجم زيادتري از رسوبات دانه درشت است.
2- آماده سازي نمونه‌هاي كاني سنگين
آماده سازی نمونه های کانی سنگین بر اساس فلوچارت زیر انجام می شود:
الف- شستشوي نمونه ها :
هدف از اين مرحله تغليط كانيهاي سنگين نمونه از جمله كانيهاي كه داراي ارزش اقتصادي بخصوص طلا مي‌باشد.
شستشوي نمونه در سه مرحله انجام مي‌پذيرد:
مرحله اول : مرحله اول گل شويي است كه در آن ذرات به ابعاد رس از نمونه خارج ميشوند.
مرحله دوم : در اين مرحله نمونه گل شويي شده را در لاوك فلزي كه مخصوص همين كار است برای لاوک شویی ریخته می شود (شکل 1).
شکل1. لاوک شویی نمونه
مرحله سوم : در مرحله پاياني شستشو، نمونه باقيمانده داخل پن كوچك ريخته مي‌شود و باز هم با حركت دادن و چرخش پن در جهات مختلف به علت نيروي گريز از مركز كانيهاي سنگين تر در داخل گودي پن قرار گرفته و كانيهاي سبكتر همراه با آب از داخل پن خارج ميشوند (شکل 2).
شکل 2. لاوک شویی نمونه با پن کوچک
ب- برموفرم‌گيري نمونه‌هاي كاني سنگين:
بعد از لاوك شويي و خشك كردن هر نمونه نوبت به مرحله برموفرم‌گيري مي‌رسد که به هدف جداسازی کانی های سبک از سنگین انجام می گیرد.
ج- جدایش مغناطیسی کانی ها:
این کار به وسیله مگنت های مخصوص انجام می شود. كاني هاي سنگين از نظر خاصيت مغناطيسي به 4 گروه تقسيم بندی مي شوند:
1- كاني هاي فرومغناطيس: كانيهايي كه خود خاصيت مغناطيسي دارند(شکل 3) مانند مگنتيت و…
شکل 3. حضور کانی مگنتیت در فاز AA
2- كاني هاي پارامغناطيس (کانیهای دارای خاصییت مغناطیسی متوسط): مانند گارنت، هماتیت، تورمالين، پيروكسن، آمفيبول و …
3- كانيهاي ديامغناطيس: کانیهایی هستند که خاصيت مغناطيسي ندارند (شکل 4)، مانند طلا، زيركن، باریت، آپاتیت، روتيل و …
شکل 4. حضور ذره های طلا در فاز NM
4- کانی های پارا-دیامغناطیس: مانند مالاکیت و اسفن و…
3- مطالعه نمونه های کانی سنگین:
در این مرحله هر گروه از كانيهاي سنگين بصورت جداگانه توسط استریومیکروسکوپ مورد مطالعه قرار گيرد. مقدار کیفی کانیها در زیر استریومیکروسکوپ با شناسایی و شمارش تعداد ذرات کانیها تعیین میشود و در نهایت داده ها پردازش می شوند.